Bài cúng giao thừa trong nhà, ngoài trời phổ biến nhất

Tại sao lại có tục dâng hương cúng lễ ngoài trời vào thời điểm giao thừa?

Theo "Văn khấn nôm truyền thống", tục xưa tin rằng, mỗi năm có một vị Hành khiển coi việc nhân gian. Hết năm thì vị thần này bàn giao công việc cho vị thần kia, nên người dân tổ chức cúng tế để tiễn đưa Thần cũ, đón rước Thần mới.

Thời điểm bàn giao công việc giữa 2 vị Hành khiển cùng các Phán quan (giúp việc cho Hành khiển) diễn ra hết sức khẩn trương. Hơn nữa các vị này là các vị thần cai quản không phải riêng cho một gia đình nào đó mà là mọi công việc dưới trần gian, nên việc làm lễ "Tống cựu nghênh tân" các vị Hành khiển và Phán quan giữa năm cũ và năm mới phải được tiến hành không phải ở trong nhà mà là ở ngoài trời (sân, cửa).

Trong các bài văn khấn giao thừa, khi dâng hương ngoài trời đều khấn danh vị của các vị quan Hành khiển cùng các vị Phán quan. Năm nào thì khấn danh vị của các vị ấy.

Chọn ai làm lễ cúng đêm giao thừa để cả năm may mắn?

Người chủ trì các buổi lễ của năm mới đều phải là gia chủ (hay còn gọi là người trạch chủ) trong gia đình. Đó thường là người đàn ông trong gia đình hoặc người phụ nữ cao tuổi hay người đứng đầu trong gia đình.

Trước khi làm lễ cúng giao thừa, người đại diện cần phải tắm rửa sạch sẽ, đặc biệt cần kiêng chuyện quan hệ vợ chồng từ 2 hôm trước đó để cho thân sạch. Đặc biệt, người này cần nhớ trước khi làm lễ không ăn những món tứ linh, không ăn cá chép, thịt chó, thịt mèo, thịt rùa…

Nếu người phụ nữ đứng ra làm lễ cúng thì cần để ý đến chu kỳ kinh nguyệt. Nếu đang ở thời kỳ đèn đỏ thì người đó nên nhờ chồng hoặc người có vai trò quan trọng trong gia đình thực hiện hộ.

Năm Đinh Dậu, có kiêng cúng gà đêm giao thừa?

Theo TS.Trần Hữu Sơn, PCT Hội Văn nghệ dân gian, cúng gà đêm giao thừa mang nhiều ý nghĩa. Tín ngưỡng dân gian tin rằng, con gà là con vật duy nhất có thể đi xuyên thế giới, kết nối thế giới người và thần tiên, người sống và người chết. Mâm cỗ cúng giao thừa đặt ngoài trời, người ta cúng một gà trống với hy vọng sẽ đánh thức ánh sáng mặt trời, cầu một năm mùa màng tươi tốt. TS. Sơn cho rằng năm Dậu hay năm gì phong tục cúng giao thừa vẫn vậy, chỉ không nên cúng gà khi có dịch cúm gia cầm.

Lễ vật cúng đêm giao thừa

TS. Nguyễn Văn Vịnh, Phó Viện trưởng viện công nghệ giáo dục cho biết, gà cúng trong đêm giao thừa phải là gà trống hoa, mới tập gáy, lông đủ màu, mào cờ thẳng đúng. Theo TS. Vịnh bên cạnh những ý nghĩa tượng trưng cho ánh sáng, bộ lông của gà trống hội tụ đủ 5 màu của ngũ hành (Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ). Đặc biệt, gà trống phải chưa từng đạp mái, thể hiện sự thanh tịnh, tinh khiết.

Bên cạnh gà cúng, mâm cỗ cúng giao thừa gồm có xôi, bánh chưng, trầu cau, rượu, nước, vàng mã và hoa quả.

Bài cúng khấn lễ giao thừa ngoài trời

Nam mô A di đà Phật (3 lần)

Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư phật, chư phật mười phương

Con kính lạy Đức Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật

Con kính lạy Đức Bồ-tát Quán Thế Âm cứu nạn cứu khổ chúng sinh

Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, chư vị tôn thần

Con kính lạy ngài cựu niên đương cai Hành khiển: Lỗ Vương Hành Khiển, Ngũ Nhạc chi Thần

Con kính lạy ngài đương niên Thiên quan: Cự Tào Phán quan.

Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ hổ, Long mạch, Táo quân, chư vị tôn thần.

Nay là phút giao thừa năm Bính Thân với năm Đinh Dậu, chúng con là: …………….., sinh năm: ………, hành canh: ……….. tuổi, cư ngụ tại số nhà: ………, ấp/khu phố: ……….., xã/phường: ……….., quận/huyện: ......................, tỉnh/thành phố: ........................

Phút thiêng liêng giao thừa vừa tới, năm cũ qua đi, đón mừng năm mới, tam dương khang thái, vạn tượng canh tân. Nay ngài Thái Tuế tôn thần trên vâng lệnh Ngọc Hoàng Thượng đế, giám sát vạn dân, dưới bảo hộ sinh linh tảo trừ yêu nghiệt. Quan cũ về triều cửa khuyết, lưu phúc, lưu ân. Quan mới xuống thay, thể đức hiếu sinh, ban tài tiếp lộc.

Nhân buổi tân xuân, tín chủ chúng con thành tâm, sửa biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, cúng dàng Phật thánh, dâng hiến Tôn thần, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.

Chúng con kính mời: Ngài cựu niên đương cái Thái tuế, ngài tân niên đương cai Thái tuế chí đức tôn thần, ngài bản cảnh Thành hoàng chư vị đại vương, ngài bản xứ thần linh Thổ địa, ngài Hỷ thần, Phúc đức chính thần, các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Tài thần, chư vị bản gia Táo quân và chư vị thần linh cai quản ở trong xứ này, cúi xin giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật.

Nguyện cho tín chủ, minh niên khang thái, vạn sự tốt lành, bốn mùa tám tiết được chữ bình an, gia đạo hưng long thịnh vượng, bách sự hanh thông, ngày ngày được hưởng ơn trời, Phật, chư vị tôn thần. Chúng con kính cẩn tiến dâng lễ vật, thành tâm cầu nguyện. Cúi xin chín phương trời, mười phương chư phật cùng chư vị tôn thần chứng giám phù hộ độ trì.

Nam mô A di đà Phật (3 lần, 3 lạy)

Bài văn cúng khấn lễ giao thừa trong nhà

Nam mô A di đà Phật (3 lần)

Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư phật, chư phật mười phương

Con kính lạy Đức Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật

Con kính lạy Đức Bồ-tát Quán Thế Âm cứu nạn cứu khổ chúng sinh

Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, chư vị tôn thần

Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ hổ, Long mạch, Táo quân, chư vị Tôn thần.

Con kính lạy các cụ tổ tiên nội - ngoại chư vị tiên linh

Nay là phút giao thừa năm Bính Thân với năm Đinh Dậu, chúng con là: …………….., sinh năm: ………, hành canh: ……….. tuổi, cư ngụ tại số nhà: ………, ấp/khu phố: ……….., xã/phường: ……….., quận/huyện: ......................, tỉnh/thành phố: ........................

Phút giao thừa vừa tới, nay theo vận luật, tống cựu nghênh tân, giờ Tý đầu xuân, đón mừng Nguyên đán, chúng con thành tâm, tu biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, cúng dàng Phật- Thánh, dâng hiến tôn Thần, tiến cúng Tổ tiên, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.

Chúng con kính mời:

Ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, Hỷ Thần, Phúc đức chính Thần, ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch Tài Thần, các ngài bản gia Táo phủ Thần quân và chư vị Thần linh cai quản ở trong xứ này. Cúi xin giáng lâm trước án, thụ hưởng lễ vật.

Con lại kính mời, các cụ tiên linh, Cao tằng Tổ khảo, Cao tằng Tổ tỷ, Bá thúc đệ huynh, Cô di tỷ muội, nội tộc, ngoại tộc, chư vị hương linh, cúi xin giáng phó linh sàng hâm hưởng lễ vật. Tín chủ lại kính mời các vị vong linh tiền chủ, hậu chủ, y thảo thụ mộc ở trong đất này, nhân tiết giao thừa, giáng lâm trước án, chiêm ngưỡng tân xuân, thụ hưởng lễ vật.

Nguyện cho chúng con, tân niên khang thái, ngày đêm tốt lành, thời thời được chữ bình an, gia đạo hưng long, thịnh vượng.

Giải tấm lòng thành cúi xin chứng giám.

Phục duy cẩn cáo!

(Theo Thượng tọa Thích Viên Thành

Văn khấn Nôm truyền thống - NXB Thanh Hóa)

Linh An 

Nguồn: Gia đình Việt Nam