Người thầy của nhiều thế hệ tài năng Toán Việt Nam qua đời

PGS.TS, nhà giáo nhân dân Phan Đức Chính, người thầy của nhiều thế hệ học sinh chuyên toán đầu tiên của Việt Nam từ trần ngày 26/8, hưởng thọ 82 tuổi.

Ông Phan Đức Chính sinh năm 1936, tốt nghiệp đại học năm 1956, thuộc thế hệ nhà khoa học được đào tạo sau ngày giải phóng thủ đô (10/10/1954). Năm 1961, ông được cử sang làm nghiên cứu sinh tại Đại học Lomonosov (Moskva).

Trong thời gian ở đây, ông cùng thầy hướng dẫn khoa học - anh hùng Liên Xô sư G.E. Shylov biên soạn cuốn sách chuyên khảo Độ đo, tích phân, đạo hàm trong không gian tuyến tính. Đây là lần đầu tiên người Việt Nam trở thành đồng tác giả một cuốn sách toán xuất bản tại Liên Xô, được dịch ra tiếng Anh, tiếng Tiệp và nhiều nhà toán học trích dẫn.

Ông bảo vệ luận án phó tiến sĩ (nay là tiến sĩ) Toán - Lý năm 29 tuổi.

TS Chính đến với ngành sư phạm từ lời đề nghị của GS Lê Văn Thiêm và GS Tạ Quang Bửu. Năm 1965, ông giảng dạy tại khoa Toán, Đại học Tổng hợp Hà Nội (nay là Đại học Khoa học tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội) về các chuyên đề tích phân Stieltjes, nhóm Lie, đại số Lie, nhóm Abel hữu hạn, nhóm Galois...

Trở về đúng thời điểm Mỹ đánh phá miền Bắc Việt Nam, ông Phan Đức Chính được giao nhiệm vụ phát triển tài năng toán học nước nhà, theo chỉ thị của Thủ tướng Phạm Văn Đồng. Ngoài dạy đại học và nghiên cứu khoa học, thầy Chính bắt tay bồi dưỡng những học sinh cấp ba có năng khiếu nổi trội về toán. Thế hệ "mầm non" toán học khoảng 15-16 tuổi từ các tỉnh thành được đưa lên Đại Từ (Thái Nguyên), nơi trường sơ tán để học tập.

Mùa hè năm 1974, thầy Phan Đức Chính cùng thầy Lê Hải Châu dẫn đội tuyển gồm năm học sinh sang Berlin, Đức, tham dự kỳ thi Olympic Toán quốc tế (IMO), giành một huy chương vàng, một huy chương bạc, hai huy chương đồng. Trước đó năm 1973, khi lần đầu tiên tham dự IMO, Việt Nam chỉ được trao tặng một bằng khen.

Nhiều thế hệ sinh viên và học sinh cấp ba chuyên toán đã trưởng thành nhờ những bài giảng của người thầy tâm huyết, về sau trở thành nhà khoa học, nhà quản lý, trong đó có: Trần Văn Nhung, Đào Trọng Thi, Hoàng Lê Minh, Nguyễn Đông Anh, Hoàng Ngọc Hà, Phan Vũ Diễm Hằng, Nguyễn Thị Thiều Hoa, Lê Hồng Vân...

Thầy Phan Đức Chính được phong phó giáo sư năm 1980, Nhà giáo nhân dân năm 2008, Huân chương Lao động hạng ba năm 1999 và Huân Chương Lao động hạng hai năm 2003.

Nguồn: Gia đình Việt Nam