Trẻ em có nên học lập trình?

Ngôn ngữ lập trình mới chính là "ngôn ngữ chung" của thế giới. Tuy nhiên, chưa tới 20 triệu người trong tổng số gần 3 tỷ nhân lực thế giới hiện nay biết sử dụng ngôn ngữ lập trình, theo IDC.

Một vài năm trở lại đây, ngành công nghiệp công nghệ kêu gọi mọi người hãy học viết code ít nhất mỗi giờ một ngày. Tổng thống Mỹ Barack Obama từng nói: "Đừng chỉ chơi game trên điện thoại, hãy học lập trình ở đó". Nhiều quốc gia trên thế giới đã bắt đầu hành động, Vương quốc Anh vừa đưa ra quyết định dạy lập trình ở trường học trong khi những quốc gia như Estonia, Finland, Italy và Singapore đang chuẩn bị cho việc tích hợp việc dạy lập trình vào chương trình giáo dục phổ thông.

Nhiều chuyên gia đồng ý rằng, lập trình có thể và nên dạy sớm cho trẻ em. Những học sinh nhỏ tuổi nên được giảm thời lượng học những môn STEM (science, technology, engineering and mathematics - khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán) trong khi lập trình lại là một loại ngôn ngữ mà những người trẻ tuổi rất phù hợp để làm quen. Chưa có nghiên cứu nào cho thấy việc còn ít tuổi có ảnh hưởng đến khả năng tiếp thu và kỹ năng lập trình của các học viên trong quá trình tìm hiểu ngôn ngữ lập trình phổ biến Python, Java, C++.

Nhận thấy được điều đó, các giáo sư và nhiều chuyên gia đã sáng tạo nên những ngôn ngữ lập trình dành riêng cho trẻ em. Những chương trình như Lego’s WeDo hay Scratch Jr., Google’s Blockly được thiết kế cho trẻ em 5 tuổi với cách minh họa trực quan hấp dẫn. Hướng đến mục tiêu trẻ em, chương trình này mang đến nhiều trò chơi, khuyến khích trẻ phát triển kỹ năng toán và thú vị như việc trẻ được bố mẹ đọc truyện, khi "các nhân vật hiện lên sinh động như trong một câu chuyện", theo giáo sư của MIT Mitchel Resnick.

Mang đến cho trẻ cơ hội học lập trình không chỉ giúp chúng thành công trong tương lai nhờ được học những thứ cần thiết mà còn khiến trẻ có kỹ năng tất cả vấn đề tốt hơn. Học lập trình nghĩa là tìm ra một giải pháp hữu hiệu cho một vấn đề. Điều này có nghĩa, không có một đáp án duy nhất, không có sai và đúng mà luôn hướng đến việc sửa chữa, tìm ra thứ tối ưu, thỏa mãn nhiều tiêu chí nhất. Cách thức linh hoạt này không đẩy trẻ vào việc bị ám ảnh bởi việc đúng hay sai tuyệt đối như phương pháp giáo dục truyền thống hiện tại.

Một số nghiên cứu đã được thực hiện để kiểm nghiệm tác động của học lập trình với sự phát triển của trẻ em và các nhà khoa học đã có những luồng ý kiến khác nhau. Một bộ phận phản đối cho rằng khi lên 5 tuổi, trẻ có nhiều hoạt động cần thiết khác để phát triển bản thân hơn. "Ép trẻ học lập trình ở tuổi này sẽ khiến chúng sớm sợ hãi với công nghệ và khó thành công trong cuộc sống về sau vì công nghệ rất cần thiết", Tiến sĩ, nhà tâm lý học Jim Taylor cho biết. Tuy nhiên, nhiều nhà tâm lý, chuyên gia khác lại thấy việc dạy lập trình cho trẻ nhỏ không có vấn đề gì và không chiếm thời gian của những hoạt động thể chất, vui chơi ngoài trời hay đọc sách của trẻ. Thậm chí, học lập trình nghiêm túc bên máy tính là một lựa chọn thay thế hiệu quả hơn việc để trẻ ngồi chơi game iPad.

Trong khi những tranh luận này vẫn chưa đi đến hồi kết, nhiều nhà lập trình cho rằng mang bộ môn này vào trường học sẽ khiến tất cả trẻ em có hiểu biết cơ bản và phục vụ cho nhiều lĩnh vực khác, chẳng hạn như ghi bài về quá trình biến đổi sâu thành bướm bằng hình đồ họa cho môn khoa học tự nhiên, thiết kế bản đồ tương tác về các quốc gia trong môn địa lý…

Cũng như bất kỳ ngôn ngữ lẫn tiếng địa phương nào trên thế giới, ngôn ngữ lập trình sẽ trải qua một cuộc cách mạng, sẽ trở nên dễ hiểu hơn và máy tính thì ngày càng thông minh hơn. Một nhà lập trình từng phát biểu với tạp chí Wired rằng: "Mỗi thế hệ sẽ được làm quen với một giao diện cao cấp hơn. Thậm chí, về sau, mỗi người đều có thể lập trình vì ngôn ngữ của nó sẽ tiến về tự nhiên như ngôn ngữ ngày thường". Và những đứa trẻ nên biết đến thứ ngôn ngữ này như ngay từ những ngày tháng đầu đời.