Tuyệt chiêu trị con mè nheo, hay đổ lỗi của một bà mẹ

Tôi nhớ có một lần, bé bị nôn ói sau khi ăn xong, lúc đó bé mới 2 tuổi thôi. Tôi chính là người đút cho bé ăn hôm đó. Khi thấy mặt mũi con mình đầy cơm, sữa, mắt mũi tèm lem kêu khóc “Mẹ ơi, mẹ ơi” tôi đã tự trách mình sao lại ép con ăn để giờ ra nông nổi này. Bởi bé đã lắc đầu không chịu ăn thêm rồi mà tôi cứ ép nên mới thế. Nhìn con như vậy, tôi ân hận và tôi bật khóc. Bé thấy tôi khóc, bé nín khóc và chưng hửng nhìn mẹ hồi lâu.

Kể từ đó, hễ bé không muốn làm gì theo ý mẹ là bé cứ giả ói. Mới đầu tôi tưởng bé ói thật. Nhiều lần như vậy, tôi biết bé đã biết điểm yếu của mẹ nên “bổn cũ soạn lại”. Lúc trước tôi không biết phải làm sao với bé nhưng sau này, tôi đã biết “nhu – cương” khi cư xử với bé. Đặc biệt, tôi đã trị được chiêu giả ói của bé bằng cách: Mỗi lần bé chuẩn bị ho ho giả ói là tôi nghiêm mặt ngay (lúc trước tôi cứ cuống quýt) và lờ đi coi như không có chuyện gì ghê gớm. Bé làm một hồi thấy không có tác dụng như mọi lần tự nhiên hết và ăn cơm ngon lành. Còn cười nữa chứ.

Từ đó, tôi hiểu thương con không có nghĩa là phải chiều theo ý muốn của con vô tội vạ mà phải biết lúc nào nên rắn, lúc nào nên mềm thì mới mong con sau này nên người được.

Quá trình nuôi dạy con cái phải nói là rất nhiều lần ba mẹ phải sử dụng hình phạt, khen thưởng và khen hay chê. Tôi nhận ra hình thức phạt nên hạn chế, chỉ khi nào sai phạm đó thường xuyên thì mới nên phạt. Điều nhận ra này thật sự rất quý giá với tôi. Trước đây, tôi cứ suy nghĩ, lo lắng mỗi lần con tôi làm điều gì sai tôi có nên phạt không và phạt thì phải phạt như thế nào? Giờ đây, tôi không còn phân vân mỗi khi con làm sai nữa. Tôi cảm thấy tự tin hơn là mình đã làm đúng cho con. Không như trước đây mơ hồ, phạt con rồi không biết làm vậy có đúng không? Rồi lại tự dày vò ân hận.

Bé có một nhược điểm là hay đổ lỗi cho người khác mỗi khi làm sai gì. Điều này làm tôi cũng suy nghĩ nhiều lắm. Vì cứ như vậy, lớn lên bé sẽ không tự chịu trách nhiệm về những gì mình làm thì nguy. Sở dĩ có việc này là trước đây, bà giúp việc chăm bé mỗi lần bé té, hay cái gì làm bé đau là lại hô: “Đánh cái bàn này, hư này làm cho em té này…” hay “Để bà đánh cái cửa nhé, làm cho em u đầu này…” mà lại không giúp bé nhận ra đâu mới là lỗi thật sự (chứ cái bàn cái ghế làm sao mà làm bé té, mà vì bé không cẩn thận). Mỗi lần bé đổ thừa cho ai đó khi làm sai thì cả nhà lại cười vui vì nghĩ bé lém lỉnh – khôn ngoan. Sau này, lớn thêm chút, mỗi lần làm vỡ cái gì, sợ bị mắng là ai hỏi, bé chối ngay. Thật sự, lúc đó tôi cũng không biết làm sao để chấm dứt tình trạng này. Tôi có giải thích với bé nói dối là không tốt nhưng lời nói tôi chẳng tác dụng gì.

Một lần bé giúp tôi rửa chén. Tôi rửa nước xà bông, còn bé rửa nước sạch. Hai mẹ con đang rửa vui vẻ thì “Xoảng!”, bé vui quá mà quên để ý làm cho 1 cái chén sứ rơi xuống nền nhà, vỡ tan. Lúc đó, bé nhìn tôi và chuẩn bị tinh thần bị tôi hét. Thật sự lúc đó tôi cũng rất bực mình vì cái chén sứ đó tôi mới mua và bực nữa là phải thu dọn cái bãi chiến trường sành sứ văng tung tóe, trong khi tay đang phải lu bu rửa chén. Nhưng, tôi lấy lại bình tĩnh. Im lặng, tôi ngồi xuống thu dọn mấy mảnh vỡ. Bé ngạc nhiên quá đỗi vì không nghe mẹ la. Tự nhiên, bé cũng lẳng lặng ngồi xuống định giúp tôi, nhưng tôi đã ngăn bé lại và nhẹ nhàng nói:

- Để mẹ dọn cho, đứt tay con đấy! Con biết giúp mẹ rửa chén là mẹ rất vui rồi, đó mới là điều quan trọng. Việc bể chén này đâu phải con muốn đâu, chẳng qua là con chưa cẩn thận thôi. Lần sau con trai cẩn thận là được mà, đúng không?

Nghe vậy, tự nhiên mặt bé giãn ra, nở nụ cười và ríu rít trở lại. Lúc đó, ba bé hỏi: “Ai mới làm bể chén vậy con?”. Bé trả lời một cách mạnh dạn : “Dạ, con làm”. Tôi nghe mà không tin vào tai mình. Bé đã tự nhận lỗi rồi. Bây giờ mà có bể thêm 10 cái chén nữa thì tôi cũng vui.

Tôi nhận ra ai cũng thích khen – kể cả trẻ nhỏ – lời khen, lời công nhận công lao đúng lúc sẽ tăng niềm vui gấp bội lần cho người được khen và vì vậy người ta sẽ tự nguyện nhận lỗi mà không cảm thấy khó chịu hay sợ hãi chối biến. Tôi cũng không phạt bé vì tôi biết lỗi này ngoài ý muốn của bé và bé chỉ mới làm lần đầu. Nếu trước đây chắc có lẽ tôi phạt bé mất.

Và một hình thức phạt mà tôi đã áp dụng với bé thành công. Bé nhà tôi có cái tật là hễ giận dỗi là quăng đồ. Bất cứ cái gì đang nắm trong tay là quăng cho bằng được. Tôi rất bực chuyện này nhưng không tài nào ngăn bé đừng như thế. Trước đây tôi chỉ mỗi việc la rằng: “Ai cho con quẳng đồ vào người lớn, như vậy là hỗn biết không?”. Bé nghe như “vịt nghe sấm” rồi lần sau đâu lại vào đấy! Lần này tôi áp dụng “phạt” vì bé đã phạm rất nhiều lần rồi. Tuy nhiên, mới áp dụng hình phạt nên tôi cho bé cơ hội. Lần đầu, khi giận tôi, bé quăng một con thú hình khủng long mà bé rất thích và ngồi chờ tôi nhặt lại cho như mọi lần, tôi kiên quyết không nhặt nữa mà chỉ nhẹ nhàng nói:

- Con tự quăng được thì con phải tự nhặt được!

Bé vẫn rất khó chịu và làm mình làm mẩy. Nhưng tôi phớt lờ. Lát bé phải tự đi nhặt vì thật sự con thú khủng long đó bé không thể nào rời xa nhưng bé không hề vui và vẫn còn giận mẹ. Lần khác, bé giận lại quăng tiếp. Tôi thấy coi bộ hình thức phạt tự nhặt không có tác dụng lắm nên lần này tôi cho bé vào “góc bình yên 3 phút”, rồi thấy tình hình vẫn không ổn, tôi tăng từ từ lên tới 15’ vẫn không ổn. Lúc đó, tôi phải lẳng lặng tới nhặt con khủng long bé quăng và cất đi, đồng thời báo cho bé biết: “Mẹ sẽ cất con khủng long vô tủ, ngày mai con mới được chơi lại”. Tôi biết món đồ chơi này mà cất đi bé sẽ rất bứt rứt vì bé vốn thích mà. Thế là ngày hôm sau được chơi lại bé rất vui mừng. Và từ đó trở đi bé không còn quăng đồ nữa. Mặc dù lâu lâu cũng tái diễn nhưng phải nói là không thường xuyên như trước. Như vậy đã là điều quá tốt rồi.

Bé nhà tôi còn có nhược điểm là làm gì mà không được là nản liền. Tôi cũng sợ với tính này thì lớn lên bé sẽ rất dễ thất bại mặc dù biết là với lứa tuổi lên 3, sự kiên nhẫn của bé là rất kém nhưng mình nghĩ mình nên rèn cho bé từ từ thì vẫn tốt hơn . Bé rất thích xếp hình nhưng nếu hình nào biết xếp rồi thì xếp rất say sưa không biết chán, còn hình nào mới mò không ra là y như rằng bé bỏ ngay. Tôi hay cùng con xếp hình nên mình để ý, bé hay xếp hình siêu nhân nhưng cứ hễ bé xếp tới phần chân của siêu nhân là bé bỏ vì 5 siêu nhân ná ná nhau bé không tài nào phân biệt được chân nào của siêu nhân nào. Tôi góp ý nhẹ nhàng:

- Bỏ nửa giữa chừng nữa rồi. Mẹ thấy mỗi lần con xếp tới chân siêu nhân là con lại thôi. Mình làm việc gì thì cũng phải cổ gắng làm cho xong con nhé!

Và tôi hướng dẫn bé phân biệt sao dễ nhận ra chân siêu nhân nào của siêu nhân nào. Bé nghe, mới đâu còn lúng túng, phải đến 2 ngày sau thì bé mới thuần thục được cả bức tranh siêu nhân. Nhưng từ đó trở đi bé xếp hình siêu nhân là xong mới thôi.

Hình thức thưởng thì tôi cũng đã áp dụng nhiều lần rồi. Bé rất phấn khích và mỗi lần vậy đều biết: “Cảm ơn mẹ!”. Có khi tôi mua quà cho bé, mua quần áo mới có hình con vật mà bé yêu thích, cuối tuần cho coi hoạt hình lâu hơn chút, tối ngủ được ngủ trễ chút, dậy trễ chút, được mẹ chở đi siêu thị, được đi chơi nhà ngoại, được ba mẹ cho đi cầu tuột ở công viên…

Bài viết của mẹ Thanh Hồng trên Facebook Cộng đồng nuôi dạy con thông minh