Thực hư về các khóa học rèn luyện trí não, giác quan giúp trẻ thông minh hơn?

Bạn thực sự có thể luyện bé trở nên thông minh hơn?

Huấn luyện não phải, các lớp rèn giác quan, sữa công thức được bổ sung dưỡng chất - một số cha mẹ đang dốc toàn lực để "mở khóa" mọi tiềm năng của trẻ sơ sinh với hy vọng giúp trẻ thông minh hơn. Các khóa học này đều rất đắt đỏ nhưng đều được quảng cáo sẽ giúp trẻ trở nên thông minh, nhanh nhẹn... hơn. Không chỉ ở Việt Nam mà nhiều quốc gia khác cũng nở rộ các khóa học "mở khóa mọi tiềm năng của trẻ sơ sinh" như thế này, trong đó có Singapore.

Khi được 6 tháng tuổi, chưa biết đi hay nói, bé Alan (người Singapore) đã được đăng ký tham gia lớp học được thiết kế đặc biệt để chăm sóc trẻ sơ sinh từ lúc chào đời. Cùng với các bé thậm chí còn nhỏ tuổi hơn, Alan được tiếp xúc với flashcard, hát hò, khiêu vũ và mát-xa. Tất cả đều nhằm mục đích kích thích 5 giác quan của trẻ.

Chị Cindy Lim - mẹ bé Alan tin rằng, học phí 20 USD/giơ tại Baby Sensory Singapore thực sự "đáng đồng tiền bát gạo". Cô khẳng định, con trai mình ngày càng trở nên tự tin và ham học hỏi.

Cindy hi vọng những khoá học này sẽ tạo lợi thế cho Alan khi bé bắt đầu đến trường: "Trong môi trường lớp học, bé phải có khả năng ngồi im. Tôi tin rằng việc rèn luyện từ nhỏ này sẽ tốt cho Alan, bé sẽ không quá phá phách và tập trung vào các bài học".

Không chỉ có mình Cindy Lim quyết định gửi con tới các lớp học như thế này từ khi bé còn rất nhỏ. Có cả một ngành công nghiệp dịch vụ và các sản phẩm trị giá hàng tỷ đô-la hứa hẹn với các ông bố bà mẹ rằng con họ sẽ siêu thông minh, siêu tài năng và siêu thành công. Nhưng làm thế nào cha mẹ có thể định hướng chính xác trong bối cảnh ngập tràn hoang mang giữa các kết luận khoa học và trào lưu nhất thời đầy mâu thuẫn, để tìm ra đâu là thứ thực sự đáng theo đuổi?

1.000 ngày đầu tiên: Cánh cửa sổ vàng

Theo các chuyên gia, 3 năm đầu đời của trẻ được coi là những năm quan trọng nhất để tác động tới trẻ: bất cứ thứ gì trẻ ăn, cảm nhận hay nghe thấy đều ảnh hưởng đến trí thông minh của trẻ.

Giống người trưởng thành, trẻ sơ sinh trải nghiệm thế giới qua 5 giác quan: nghe, nhìn, nếm, ngửi, chạm. Nếu kích hoạt tốt, các liên kết thần kinh trong não sẽ có cơ hội phát triển. Ví dụ, kích thích thị giác quan trọng tới mức nếu người ta bịt mắt một trẻ sơ sinh, trung khu thị giác trong não bé sẽ không bao giờ phát triển. Dây thần kinh thị giác sẽ teo đi và bé không bao giờ nhìn được.

Trên thực tế, 3 năm đầu đời của trẻ là khi não trẻ phất triển nhất - cả về kích thước lẫn độ phức tạp. Do đó, chúng thường được nhắc đến như cánh cửa sổ vàng đem đến cơ hội sau này.

Tiến sĩ Stacey Tay, cố vấn cao cấp chuyên ngành thần kinh nhi tại Bệnh viện Đại học Quốc gia (Singapore), cho biết: "3 năm đầu đời đặt nền tảng cho cách mà bạn sẽ học tập trong tương lai".

Baby Sensory Singapore tin rằng, kích thích não trẻ sẽ tăng cường sự phát triển. Một số trẻ sơ sinh theo học chương trình này bắt đầu nói sớm hơn và biết lật sớm hơn so với những trẻ khác. Chuyên gia Wendy Tan nhấn mạnh: "Chúng tôi có những bé tham gia lớp học khi chỉ mới vừa 5 ngày tuổi và trẻ đều phát triển vượt bậc, cả về thể chất lẫn cảm xúc".

Tuy nhiên, tiến sĩ Stacey Tay, người tư vấn cho các cha mẹ mới có con cách nuôi dạy trẻ sơ sinh trong môi trường nhiều thông tin đa chiều như hiện nay, tin rằng, sự phát triển của một đứa trẻ được cải thiện tốt nhất khi trao cho trẻ nhiều dạng trải nghiệm khác nhau, chứ không chỉ một. "Nếu bạn muốn con mình trở thành thiên tài âm nhạc, bạn nên để trẻ tiếp xúc với âm nhạc. Nhưng tôi sẽ không để trẻ chỉ tiếp xúc với một loại nhạc cụ. Tôi sẽ đề nghị bé trải nghiệm nhiều dạng âm nhạc khác nhau. Và làm những việc khác giúp củng cố kỹ năng vận động tinh của trẻ, như chơi đất nặn".

Sự nở rộ của các trung tâm luyện não phải

Trong khi tiến sĩ Tay tin rằng, môi trường của chúng ta vốn đã có sẵn nhiều loại kích thích khác nhau cho trẻ, một số cha mẹ sẵn sàng đi xa hơn nữa để tạo ra những trải nghiệm cho con mình – như đăng ký cho trẻ tham gia các khóa luyện não phải.

Theo những người khởi xướng phong trào luyện não phải, 2 bán cầu não chịu trách nhiệm xử lý thông tin khác nhau. Bán cầu não trái chịu trách nhiệm về tính logic, lập luận và ngôn ngữ và nó xử lý thông tin chậm. Bán cầu não phải chịu trách nhiệm về tính sáng tạo, trí nhớ và xử lý thông tin nhanh.

Có hơn 30 trung tâm cung cấp khoá học luyện não phải tại Singapore và rất nhiều trong số những phương pháp này đến từ Nhật Bản. Một số trung tâm sử dụng flashcards, câu đố và trò chơi. Theo đó, trẻ được yêu cầu ghi nhớ các chi tiết như màu sắc và hình dáng.

Trung tâm giáo dục Heguru Education (Singapore) khẳng định, luyện não phải từ khi trẻ còn nhỏ sẽ giúp gây dựng trí nhớ hình ảnh cho trẻ, cải thiện tư duy phân tích và tạo ra sự tập trung tốt hơn. Kuah Eng Liang, người sáng lập Heguru Education, cho biết, sau khi một đứa trẻ lên 3 tuổi, sự phát triển của não phải bắt đầu suy giảm và những khả năng như trí nhớ hình ảnh cũng như tính sáng tạo sẽ bắt đầu phat nhạt hoặc biến mất".

Một phụ huynh có tên Chua Ru Wei cảm thấy thuyết phục về tác dụng của các lớp học luyện não phải với con trai mình. Hiện tại, đang học ở lớp tiền tiểu học, con trai cô đã có trí nhớ hình ảnh tốt. "Khi chúng tôi đọc một cuốn sách, cháu có thể ghi nhớ các hình ảnh, chi tiết, màu sắc của chiếc váy hay màu sắc cuốn sách mà cô bé trong truyện đang cầm".

Còn các nhà khoa học, họ nói gì?

Tiến sĩ Tay không bị thuyết phục bởi quan điểm trên. Ghi nhớ tốt flashcard không nhất thiết đồng nghĩa với việc trẻ sẽ phát triển khả năng ghi nhớ xuất sắc. Cô chia sẻ: "Có một câu hỏi lớn mà không ai thực sự trả lời được, là về việc kỹ năng đó được hiểu như thế nào. Chỉ với khả năng nhận biết 20-30 tấm flashcards trong vòng 1 phút, liệu nó sẽ giúp trẻ tư duy tốt hơn, viết một bài luận hay hơn trong tương lai? Điều này chưa từng được chỉ ra".

Cũng theo Tiến sĩ Tay, quan điểm về sự phát triển của não phải bắt nguồn những năm 1970 khi con người chưa hiểu nhiều về khoa học thần kinh. Họ cho rằng, não phải chuyên trách tính sáng tạo, còn não trái là các kỹ năng tư duy logic.

Ngày nay, khi người ta thực hiện ngày càng nhiều các nghiên cứu và chụp não, giới khoa học nhận ra, vấn đề hoàn toàn không đơn giản như vậy. Bộ não vận hành như một hệ thống cực kỳ phức tạp và các kỹ năng ngôn ngữ, ví dụ vốn được cho là cư ngụ ở phần não trái - thực sự cũng liên quan tới não phải và các phần khác trong não. "Do đó, các chương trình, khóa học quảng cáo rằng họ sẽ giúp rèn luyện não phải cho con bạn không nhất thiết là luyện não phải. Điều họ làm thực ra là luyện một kỹ năng cụ thể".

Cơn sốt sữa công thức dành cho trẻ sơ sinh

Vậy nếu flashcards và luyện não phải không quá cần thiết trong hành trình giúp trẻ thông minh hơn, dinh dưỡng có phải chính là chìa khoá?

Sau sinh, sự phát triển của não trẻ phụ thuộc rất nhiều vào chất lượng những gì trẻ ăn uống. Ngành công nghiệp sữa công thức dành cho trẻ sơ sinh mang lại lợi nhuận khổng lồ. Năm 2015, cả thế giới chi khoảng 47 tỷ USD cho sữa công thức, nhiều hơn cả chi tiêu cho trà và cà phê hoà tan.

Những thương hiệu hàng đầu có thể định giá tới 50 USD/hộp sữa công thức. Trong các quảng cáo sữa bột, thành phần DHA, ARA – axit béo có trong sữa mẹ - được lưu ý đặc biệt. Nhưng chúng có đúng là làm nên sự khác biệt không?

Tiến sĩ Natalie Epton, chuyên gia nhi khoa kiêm nhà thần kinh học tại SBCC Mount Elizabeth Novena (Singapore), trích dẫn kết quả nghiên cứu của tổ chức Cochrane Collaboration (một tổ chức phi lợi nhuận nhằm cung cấp cho công luận tiếp cận các kiến thức y học có trụ sở ở Anh). Theo đó, bổ sung DHA vào sữa công thức không gây hại gì. Tuy nhiên, không có bằng chứng thuyết phục cho thấy nó giúp đem lại sự phát triển não bộ tốt hơn ở trẻ sơ sinh. "Chúng tôi biết rằng, khi DHA xuất hiện trong sữa mẹ, nó cũng xuất hiện cùng enzyme có khả năng phân giải và sử dụng nó trong cơ thể. Nhưng bổ sung DHA mà không có enzyme đi kèm, không ai biết liệu hiệu quả của việc này có đáng để làm vậy hay không".

Tóm lại, không hề thiếu các sản phẩm và lớp học hứa hẹn một tương lai đầy triển vọng cho đứa con cực kỳ thông minh mà mọi ông bố bà mẹ đều ao ước. Và phần lớn phụ huynh đều muốn "nhồi" con mình càng nhiều càng tốt ở giai đoạn vàng 0-3 tuổi.

Có một điều chắc chắn rằng, trẻ khao khát các kích thích. Và như một số chuyên gia đã chỉ ra, đơn giản là trò chuyện, chơi đùa, đưa con tới sân chơi công cộng có thể đã đủ trao cho trẻ cơ hội kích thích và phát triển não bộ mà trẻ cần.

Theo  Channel, Parent/Helino