Hướng dẫn cách chọn thức ăn hợp mùa, phong thủy để phòng bệnh

Từ bao đời nay, người Việt đã biết kết hợp hài hòa các nguyên liệu để tạo ra các món ăn có lợi tốt nhất cho sực khỏe. Đó chính là triết lý âm dương ngũ hành trong văn hóa ẩm thực.

Trong việc ăn, người Việt Nam đặc biệt chú trọng đến quan hệ biện chứng âm dương, bao gồm 3 mặt quan hệ hết sức mật thiết với nhau, đó là: bảo đảm hài hòa âm dương của thức ăn; bảo đảm sự quân bình âm dương trong cơ thể và bảo đảm sự cân bằng âm dương giữa con người với môi trường tự nhiên.

Phân loại thức ăn theo ngũ hành:

Mùa Xuân – Hành Mộc

Trong suốt cuộc đời, bạn không nên bỏ qua những thực phẩm lành mạnh tốt cho sức khỏe tổng thể, thực phẩm tốt cho tim, cho xương. Các yếu tố Mộc được kết hợp với mùa xuân, vì mùa Xuân là thời gian sinh nở và sự khởi đầu mới. Các yếu tố Mộc đề cập đến đời sống, phát triển các đơn vị của cây, thực vật, cơ thể con người.

Theo y học cổ truyền Trung Quốc, mùa xuân là thời điểm để chúng ta đạt được những thứ bên ngoài, phát triển rễ sâu hơn và linh hoạt trong gió. Trong cơ thể bạn nên chú ý đến cột sống, tay chân và các khớp xương, cũng như cơ bắp, dây chằng và gân. Ngoài ra bạn còn cần chú ý đến gan, mà làm việc giải độc máu và tạo mật để giúp chuyển hóa carbohydrate, chất béo và protein.

Để hỗ trợ chức năng gan, bạn nên uống nhiều nước, vắt thêm vài giọt chanh vào nước bạn. Nên ăn các thực phẩm tươi sống như rau, giá, trái cây, các loại hạt và đậu. Tránh các thức ăn chiên rán, các chất phụ gia hóa học và rượu. Lên thực đơn và có kế hoạch tập thể dục để giúp giải độc gan. Mùa xuân là một thời gian tuyệt vời để phát triển một chương trình tập thể dục thường xuyên.

Ngoài chế độ ăn uống và tập thể dục, có những cách khác để cân bằng yếu tố Mộc của bạn.

Mùa xuân là mùa rất tốt để bạn:

•        Ăn nhẹ, thực phẩm tươi sống như rau xanh, mầm, trái cây, các loại hạt, hạt giống và cần tây

•        Thêm chanh vào nước uống của bạn để giúp giải độc gan

•        Phát triển một chương trình tập thể dục để tiếp tục giải độc gan (bệnh gan sẽ phát triển theo chiều hướng xấu trong mùa này)

•        Lập kế hoạch cho tương lai của bạn để tận dụng mùa xuân với tinh thần tỉnh táo, và có một kế hoạch cho mùa hè, mùa của hoạt động.

Mùa hè – Hành Hỏa

Hỏa là tượng trưng cho sự ấm áp, sự chuyển đổi và năng động. Mùa hè mang lửa thông qua sức nóng của mặt trời, ngày dài hơn và năng lượng hoạt động của các cơ quan trong cơ thể hoạt động mạnh mẽ hơn. "Trong vòng năm yếu tố, Hỏa (mùa hè) chính là giai đoạn đỉnh cao quyền lực," Gail Reichstein.

Các bài tập tim mạch đặc biệt rất tốt trong mùa hè để giúp tuần hoàn máu. Hỏa gây ảnh hưởng tới ruột non, mà trong y học cổ truyền Trung Quốc, ruột non là kết nối rất phức tạp với các bộ phận khác trong cơ thể. Ruột non biến các loại thực phẩm chúng ta ăn vào thành các thành phần có thể sử dụng và trực tiếp đi vào máu. Máu di chuyển tới tim và được lưu thông qua phần còn lại của hệ tuần hoàn. Thiếu Hỏa biểu hiện sự thiếu hoạt động, dấu hiệu đầu tiên là bạn sẽ cảm lạnh, suy yếu hoặc lười hoạt động. Đây là lúc bạn nên bổ sung các loại thực phẩm như ớt, gừng, chanh, bơ, thịt, ngô, anh đào và gạo.

Khi Hỏa quá vượng, bạn thường trở nên phấn khích hoặc thái quá. Để chống lại điều này, bạn nên ăn các loại thực phẩm như rau diếp, rau bồ công anh, hạnh nhân và hành lá, và các loại thực phẩm làm mát như dưa chuột, giá đỗ, dưa hấu, táo, chanh và chanh. Tránh các loại thực phẩm như các loại thịt, trứng và các loại dầu.

Mùa hè cũng là thời điểm lý tưởng cho những bữa trưa dành cho công việc, cuộc đàm thoại, gia dịch tốt và các cuộc tụ họp ấm áp của bạn bè.

 Mùa hè là mùa tốt để:

•        Tập nhiều bài tim mạch, vì lửa có ảnh hưởng đến tim và hệ tuần hoàn.

•        Nếu bạn đang thiếu năng lượng hỏa thì nên ăn các loại thực phẩm như ớt, gừng, chanh, bơ, thịt, ngô, anh đào và gạo.

•        Nếu bạn đang nhiều năng lượng hỏa thì nên  ăn các loại thực phẩm làm mát như dưa chuột, giá đỗ, dưa hấu, táo, chanh và chanh.

•        Thiết lập bữa ăn trưa với bạn bè, vì hỏa có liên quan đến kết nối xã hội.

Cuối mùa hè là mùa tốt để:

•        Nên chọn các loại thực phẩm như táo, cà rốt, quả sung, nho, đào, lê, bí và khoai lang, để giúp các tuyến tụy điều hòa lượng đường trong máu của bạn

•        Chú ý nên ăn chậm để giúp bảo vệ lá lách, dạ giày.

Mùa thu  - Hành Kim

Mùa thu là mùa  thu hoạch các loại cây trồng và chuẩn bị cho mùa đông. Các nguyên tố Kim loại được kết nối với không khí qua phổi. Phổi và ruột già, kết hợp với kim trong y học Trung Quốc giúp thanh lọc và loại bỏ tạp chất ra khỏi cơ thể qua bài tiết và hô hấp. Phổi giúp hấp thu khí oxy và thải khí carbon dioxide thông qua hơi thở. Ruột già hấp thụ nước và hoàn thành việc hấp thụ các chất dinh dưỡng, khoáng chất và vitamin.

Ăn rau và ngũ cốc là cần thiết cho các bộ phận trong cơ thể. Các loại rau củ, chẳng hạn như khoai tây, cà rốt, tỏi và hành tây là những loại thực phẩm kim loại đặc biệt tốt  cho sức khỏe, chuối và xoài. Gừng, cà ri tăng cường tiêu hóa tốt và loại bỏ các chất thải.

  Mùa thu  là một mùa  tốt để:

•        Ăn các loại rau củ, ngũ cốc và các loại thực phẩm có nhiều chất xơ như một cách để làm sạch ruột.

•        Tập trung vào thư giãn vào buổi tối. Mùa thu có liên quan đến thời gian buổi chiều và buổi tối muộn.

Mùa đông – Hành Thủy

Mùa đông được gắn liền với yếu tố Thủy. Trong cơ thể, các yếu tố nước được kết nối với sự lưu thông của máu, mồ hôi, nước mắt, bàng quang và quan trọng nhất là thận.

"Trong y học Trung Quốc, thận được đánh giá là một trong những bộ phận quan trọng nhất. Thận chứa năng lượng gốc của tất cả các bộ phận cơ thể của bạn và khởi nguồn cho năng lượng của toàn bộ cơ thể."

 Để giữ thận khỏe mạnh, bạn nên giữ cho cơ thể ấm áp, nhất là vào mùa đông. Vào mùa đông cơ thể bạn sẽ phù hợp với các loại súp, ngũ cốc nguyên hạt và các loại hạt rang, hoặc tách trà gừng hoặc quế hấp. Để củng cố hơn nữa chức năng của thận , bạn nên ăn đậu đen, đậu đỏ cùng với rong biển và xanh lá cây hấp. Cá và động vật có vỏ là một nguồn protein dồi dào  vào thời điểm này trong năm.

Bạn nên tập yoga hoặc khiêu vũ  cho những tháng mùa đông. Mùa đông là một mùa giải đặc biệt tốt để chú ý đến những giấc mơ của bạn.

 Mùa đông là một mùa tốt để:

•        Giữ cho lưng của bạn được trong trạng thái luôn tốt! Trong y học cổ truyền Trung Quốc, điều quan trọng là giữ cho thận của bạn ấm áp trong mùa đông.

•        Ăn thức ăn hâm nóng như súp thịnh soạn, ngũ cốc nguyên hạt và các loại hạt rang, hoặc hấp chén gừng hoặc trà quế.

•        Bài tập thực hành như yoga.

•        Chú ý đến những giấc mơ của bạn.

 Nhưng cuối cùng, bạn nên cân bằng tất cả năm yếu tố bên trong cơ thể của bạn, bởi vì các bộ phần cùng làm việc nhịp nhàng với nhau trong cùng 1 cơ thể vốn chứa nhiều bí ẩn và phức tạp của chúng ta.

Cách phân loại thức ăn theo âm dương ngũ hành

Theo triết học phương Đông cổ đại, tất cả mọi thứ trên thế giới có thể được chia thành năm yếu tố bao gồm nước, gỗ, Hỏa, Thổ và kim loại. Trong cơ thể, những năm yếu tố đại diện cho năm cơ quan chính - thận, gan, tim, dạ dày và phổi - tất cả đều cần thiết cho sự sống còn.  Trong hệ thống năm yếu tố, điều quan trọng nhất là làm sao cân bằng được yếu tố bên trong và bên ngoài để cho sức khỏe tối ưu. Học tập để cân bằng năm yếu tố thực phẩm giúp đảm bảo bạn nhận được đủ chất dinh dưỡng từ những gì bạn ăn và hỗ trợ các cơ quan. Một trong những cách tốt nhất để tạo ra sự cân bằng trong cơ thể là ăn nhiều thực phẩm tương ứng với năm mùi vị: mặn, chua, đắng, ngọt và cay. Dưới đây là một danh sách ngắn gọn về các loại thực phẩm gắn liền với mỗi phần tử trên cơ thể:

 Thủy:

Tất cả thức ăn mặn và thức ăn có màu tối, các loại thực phẩm có màu tím, đen hoặc xanh. Ngoài ra, cá tươi và cá muối, thịt muối, trứng cá muối và trứng cá, động vật có vỏ, thịt lợn, trứng, đậu, rong biển và biển rau, nước tương, quả sung, quả việt quất, mâm xôi, cà tím, cải xoăn, lúa hoang, quả óc chó và hạt mè đen là thực phẩm nước. Những thực phẩm này có tác dụng làm mềm và thúc đẩy độ ẩm và làm dịu cơ thể. Những thực phẩm này rất tốt cho người gầy, khô và thần kinh.

 Mộc:

Tất cả các loại thực phẩm chua và nhiều màu xanh lá cây. Ngoài ra, thịt gà, gan, lúa mì, rau cải, củ cải, bông cải xanh và rau bina, giá, măng tây và cần tây, trái cây - đặc biệt là chanh, cam, bưởi, mận, dứa, bột chua, giấm, sữa chua, kim chi, dưa chua các loại, dưa cải bắp và ô liu là thực phẩm gỗ. Những thực phẩm này có chức năng làm se lỗ chân lông. Thực phầm này rất phù hợp với người hay có thói quen thay đổi, thất thường.

 Hỏa:

Tất cả các loại thực phẩm cay đắng và hầu hết các loại thực phẩm màu đỏ, đặc biệt là thực phẩm trông giống như hình trái tim, thực phẩm khô và thực phẩm nóng. Ngoài ra thịt cừu, thịt nai, bồ công anh và cải xoong, cà chua, vỏ cam quýt, mơ, mận, quả mâm xôi, dâu tây, đại hoàng, hạt tiêu, ớt nóng, hạt tiêu đen, rượu, bia, cà phê, trà, sô cô la đen và đồ uống có ga là thực phẩm đại diện cho lửa. Những thực phẩm này có thể làm giảm nhiệt và các chất lỏng khô. Thực phẩm này phù hợp với những người thừa cân, quá nóng và hung hăng.

Thổ:

Tất cả các loại thực phẩm ngọt và tinh bột, các loại thực phẩm đặc biệt là màu vàng và màu da cam và nhiều loại rau củ và trái cây mềm rất ngọt ngào. Ngoài ra, thịt bò, kê, lúa mạch, lúa mạch đen, đường, sô cô la sữa, ngô, yến mạch, hành tây nấu chín, dưa hấu, dưa đỏ, táo ngọt, anh đào ngọt ngào, ngày tháng, nho, đào, cà rốt, bắp cải, khoai tây, khoai lang, chuối và chuối , khoai lang, đậu bắp, khoai môn, củ cải đường, nút và nấm, mùa đông và bí mùa hè, dưa chuột, hạnh nhân, dừa và các loại trái cây nhiệt đới khác như đu đủ, xoài và là những thực phẩm trái đất. Và đậu lăng và đậu Hà Lan khô, mật ong, xi-rô cây, xi-rô gạo và lúa mạch xi-rô. Những thực phẩm làm chậm triệu chứng cấp tính và trung hòa độc tố. Thực phẩm này phù hợp nhất cho người khô, thần kinh yếu, họ hay mất bình tĩnh.

Kim: 

Tất cả các loại thực phẩm ngon, thức ăn cay và thực phẩm màu trắng, nhiều loại thảo mộc và gia vị và gia vị chuẩn bị. Loại thực phẩm kim loại có trong gạo trắng, sữa, kem, pho mát trắng, hành tây nguyên, tỏi, hẹ, củ cải - đặc biệt là súp lơ, củ cải, đậu phụ, hoa sen gốc, lê, su hào, quế, bạc hà, ngải giấm, kinh giới, lá hương thảo, húng tây, hành lá , đinh hương, hạt cây, rau mùi và rau mùi hạt, rau mùi tây, cây hồi, thì là, mù tạc, cải ngựa, mù tạt, húng quế, hạt nhục đậu khấu và được tất cả các loại thực phẩm được coi là kim loại. Những thực phẩm này có tác dụng phân tán và thúc đẩy lưu thông năng lượng. Thực phẩm này phù hợp với người tính chậm chạp, người ẩm ướt, hôn mê và lạnh

Thức ăn hài hòa các yếu tố âm dương - ngũ hành trong một cơ thể:

Bảo đảm hài hòa âm dương của thức ăn

Để tạo nên các món ăn có sự cân bằng âm dương, người Việt phân biệt năm mức âm dương của thức ăn theo ngũ hành, bao gồm: Hàn (lạnh, âm nhiều, hành thủy), Nhiệt (nóng, dương nhiều, hành hỏa), Ôn (ấm, dương ít, hành mộc), Lương (mát, âm ít, hành kim), Bình (trung tính, hành thổ).

Khi chế biến thức ăn, phải tuân thủ nghiêm ngặt luật âm dương bù trừ và chuyển hóa khi kết hợp các loại lương thực, thực phẩm, gia vị với nhau tạo thành các món ăn có sự cân bằng âm – dương, thủy – hỏa.

 Có như vậy, thức ăn mới có lợi cho sức khỏe và ngon miệng. Chẳng hạn: rau răm là nhiệt (dương) được ăn với trứng lộn là hàn (âm) thì ngon miệng, dễ tiêu hóa. Hoặc gừng là thứ gia vị nhiệt (dương) có tác dụng thanh hàn, giải cảm, khi nấu kèm với các loại thực phẩm như: cá, rau cải (kho cá, canh rau cải) là thực phẩm có tính hàn thì ăn rất thơm, ngon.

Bảo đảm sự quân bình âm dương trong cơ thể

Người Việt Nam sử dụng thức ăn như là các vị thuốc để trị bệnh. Theo quan niệm của người Việt Nam thì mọi bệnh tật sinh ra là do cơ thể bị mất quân bình âm dương, thức ăn chính là vị thuốc để điều chỉnh sự mất quân bình âm dương ấy, giúp cơ thể khỏi bệnh.

 Vì vậy, nếu người bệnh ốm do quá âm cần phải ăn đồ ăn dương (đau bụng lạnh, uống nước gừng sẽ khỏi); ngược lại nếu người bệnh ốm do quá dương thì cần phải ăn đồ ăn âm (bệnh kiết lị, ăn trứng gà rang với lá mơ)…

Bảo đảm sự quân bình âm dương giữa con người và môi trường

Người Việt Nam có tập quán ăn uống theo vùng khí hậu và theo mùa. Chẳng hạn, mùa hè nóng (nhiệt – hành hỏa) nên ăn các loại thức ăn hàn, lương (mát), có nước (âm – hành Thủy), có vị chua (âm) thì vừa dễ ăn, vừa dễ tiêu hóa, vừa giải nhiệt. Mùa đông lạnh (hàn – âm) thì nên ăn các loại thức ăn khô, nhiều mỡ (dương), như các món xào, rán, kho.

Theo Fengshui/Gia đình Việt Nam